3. Sınıf Fen Bilimleri – Maddenin Hâlleri

Maddenin Hâlleri

Maddeler doğada üç farklı hâlde bulunur: katı, sıvı, gaz.

Katı Maddeler

Belli bir şekli olan, bu şeklini dışardan bir etki olmadıkça
değiştirmeyen maddelere katı maddeler denir. Taş,
toprak, odun, kalem, bardak vb. katı maddelere örnek
olarak gösterilebilir. Katı maddeler sıkıştırılamaz. Un ve
toz şeker gibi küçük taneli maddeler sıvılar gibi akışkan özelliğe sahip olsa da katı
maddelerdir. Çünkü bu maddelerin belirli bir şekli vardır.

Sıvı Maddeler

Belli bir şekle sahip olmayan, konulduğu kabın doldurduğu kadarının şeklini alan,
akıcı maddelere sıvı maddeler denir.
Su, süt, benzin, mazot, cıva, kolonya, ispirto, tentürdiyot gibi maddeler sıvı
maddelere örnek verilebilir. Sıvılar da tıpkı katılar gibi sıkıştırılamaz.

Gaz Maddeler

Belirli bir şekli olmayan, bulundukları kabı
tamamen dolduran, bulunduğu ortama yayılan
maddelere gaz maddeler denir. Soluduğumuz
hava, mutfakta kullandığımız doğal gaz ve likit
gaz, yanan bir ateşten çıkan duman gaz maddelere
örnektir.
Gazlar çoğunlukla gözle görülmez. Çok küçük deliklerden bile kaçabilir. Kolayca
sıkıştırılabilir.

Maddelerin ısı etkisi ile birbirine dönüşmesine maddelerin hâl değişimi denir. O
hâlde su doğada üç farklı hâlde bulunabilir. Su, doğada genel olarak sıvı hâldedir.
Suyu dondurucuya koyduğumuzda donar ve buz hâline gelir. Buz katı bir maddedir.
Suyu bir kaba koyup kaynattığımızda buhar olur. Buhar da suyun gaz hâlidir.
Su örneğinde olduğu gibi bazı maddeler ısı etkisi ile katı hâlden sıvı hâle, sıvı
hâlden gaz hâline, gaz hâlden de tekrar sıvı hâle geçebilir. Hâl değişimi sadece su
için geçerli değildir. Yaz aylarında en çok tüketilen besinlerden biri de dondurmadır.
Bir dondurmanın elinizde erimeye başladığını görmüşsünüzdür. Eğer hiç müdahale
etmezsek dondurma tamamen sıvı hâle geçecektir. Sıvı hâldeki dondurma ısınmaya
devam ederse buharlaşma başlar ve gaz hâle geçer.
Ocakta eritilen tereyağı, avucumuzun içinde uzun süre
tuttuğumuzda eriyen çikolata hâl değişiminin günlük hayattaki
diğer örnekleridir. Katı hâlde bulunan bu maddeler
ısı etkisiyle erir. Soğutulduğunda ise tekrar katılaşır yani
donar. Donma, erimenin tersi bir olaydır.

Düşünelim

• Su doğada kaç farklı hâlde bulunur?
• Su nasıl hâl değiştirir?

Bir Önceki Konu “ Tehlikeli Maddeler ve Güvenlik Önlemleri ” Görmek İçin Tıklayınız