3. Sınıf Fen Bilimleri – Maddeyi Niteleyen Özellikler

Maddeyi Niteleyen Özellikler

Çevremizde gördüğümüz taş, toprak, ağaç, kuş, su, masa, sandalye, çanta, Ay,
yıldızlar birer maddedir. Uzayda yer kaplayan ve belli bir kütleye sahip olan her
varlığa madde denir.
Maddelerin birbirinden farklı özellikleri vardır. Bunlar renk, koku, tat saydamlık,
kırılganlık, esneklik, pürüzlülük, pürüzsüzlük, yumuşaklık, sertlik olarak tanımlanabilir.
Maddelerin niteliğini ortaya koyan tüm bu özelliklere maddeyi niteleyen özellikler
deriz. Maddelerin rengini ve şeklini gözümüzle, tadını dilimizle, kokusunu burnumuzla,
sertliğini, yumuşaklığını, pürüzlü ve pürüzsüz oluşunu, sıcaklığını, soğukluğunu
derimizle seslerini de kulaklarımızla ayırt edebiliriz.

Renk

Bazı maddelerin kendilerine özgü renkleri vardır. Havuç turuncu, pamuk beyaz,
çimen yeşildir. Ancak çoğu zaman sadece renk belirleyici olmaz. Örneğin, beyaz
olan tuz ve toz şeker tamamen farklı maddelerdir. Bunun yanında aynı tür varlıklar
farklı renklerde olabilir. Örneğin, çiçekler rengârenktir ama hepsi birer çiçektir.
Biber, hem yeşil hem de kırmızı olabilir.

Koku

Maddeler kokularına göre de ayırt edilebilir. Her ikisi de kırmızı olan bir çilekle
domatesi gözlerimiz kapalı olsa da kokusundan ayırt edebiliriz. Su ile çamaşır suyunu
kokuları sayesinde birbirinden ayırabiliriz.

Tat 

Balın tatlı, limonun ekşi, biberin acı olduğunu tatlarından anlarız.

Bazı maddeler görünümleri aynı olsa da tatları sayesinde ayırt edilir. Aynı renk
olan şekeri dilimizle tadına bakarak ayırabiliriz.

Sertlik – Yumuşaklık

Bir maddenin sert ya da yumuşak olduğunu dokunarak ayırt edebiliriz. Çizilmesi,
kırılması, buruşması ve kesilmesi zor olan maddeler sert maddelerdir. Kolaylıkla
bükülen, buruşmayan maddeler ise yumuşak olarak nitelenir. Hamur, pamuk, silgi
gibi maddeler yumuşak maddelere; demir, taş, odun, masa gibi maddeler ise sert
maddelere örnektir.

Esneklik – Berklik

Belli bir kuvvet uygulandığında şekli değişen, uygulanan kuvvet ortadan kalktığında
eski şekline dönen maddelere esnek maddeler denir. Sünger, paket lastiği
esnek maddelere örnektir.
Kuvvet uygulandığında şekli değişmeyen ya da kuvvet ortadan kalkınca eski hâline
dönmeyen maddelere berk maddeler adı verilir. Teneke kutu, cam bardak, kalem
berk maddelere örnek olarak verilebilir.

Sağlamlık – Kırılganlık 

Kuvvet uygulanınca şekli bozulmayan maddelere sağlam maddeler denir. Çatal,
çivi, çelik tencere gibi maddeler sağlam maddelerdir. Kuvvet uygulanınca şekli
bozulan ve bir daha aynı şekli alamayan maddelere kırılgan maddeler denir. Cam
ve camdan yapılmış eşyalar kırılgan maddelere örnektir. Porselen eşyalar, kiremit,
tuğla yumurta da kırılgandır.

Pürüzlülük – Pürüzsüzlük

Girintili çıkıntılı bir yüzeye sahip maddelere pürüzlü maddeler, yüzeyinde girinti
ve çıkıntı olmayan, elimizin üzerinde kolayca kaydırabildiğimiz maddelere de pürüzsüz
maddeler denir. Aynanın, CD’nin yüzeyi pürüzsüzdür. Ağaç gövdesi, halı pürüzlü
maddelere örnektir.

Bilgi Sandığı

Doğadaki en sert maddelerden biri elmastır.

Bir Önceki Konu “Cisimleri Hareket Ettirme ve Durdurma” Görmek İçin Tıklayınız