3. Sınıf Fen Bilimleri – Sesin İşitmedeki Rolü

Sesin İşitmedeki Rolü

Sesin kulak tarafından duyulan yüksekliğine sesin şiddeti (gürlük) denir. Hafif
sesler kulağa az, kuvvetli sesler yüksek şiddetle gelir.
İşitme duyumuz sayesinde sesin hangi yönden geldiğini, ses kaynağının yakınlaşmakta
mı yoksa uzaklaşmakta mı olduğunu da anlayabiliriz.

Aynı ses kaynağı tarafından oluşturulduğu hâlde sesin şiddeti farklı olabilir.
Örneğin, bir bebek ağladığında yüksek şiddette ses çıkarırken annesinin kucağında
sakinleştiğinde düşük şiddette ses çıkarır. Bir öğrenci oyun oynarken yüksek şiddette
ses çıkarırken sınıfta sıra arkadaşıyla fısıldaşarak konuşur. Bir köpek havlayınca yüksek
şiddette ses çıkarırken yemeğini yediği sırada çıkardığı mırıltılar düşük şiddettedir.

İşitmede ses şiddetinin önemi büyüktür. Ancak sesin şiddeti ne kadar yüksek olursa
olsun ses kaynağı bizden çok uzaktaysa sesi işitemeyiz. Yakın olan ses kaynaklarının
oluşturduğu sesin işitilmesi, uzakta olandan daha kolaydır. Uçak motorları çok yüksek
şiddette ses oluşturur. Ancak evi havaalanına yakın olmayanlar her uçağın iniş
ve kalkışını duyamazlar. Uçak kısmen alçaktan uçarsa ya da havaalanına yakınsa
işitebilirler.

İnsan kulağı her sesi işitemez. Bir sesin işitilmesi için işitilebilir yükseklikte bir
şiddete sahip olması gerekir. Örneğin, bir karıncanın yürüyüşünü, bir kelebeğin
kanat çırpışını işitemeyiz. Çünkü bunlar insan kulağının işitebileceği yükseklikte ses
oluşturmaz. Ancak köpeklerin, tavukların, kuşların ve atların kulakları hafif şiddette
olan sesleri bile duyacak kadar hassastır. Bazı hayvanlar deprem olacağını işitme
duyuları sayesinde anlayıp huysuzlanmaya başlar. Deprem öncesi kuşların sürüler
hâlinde yer değişikliği yaptıkları bilimsel olarak kanıtlanmıştır

Yunusların ve yarasaların da işitme duyuları çok gelişmiştir. Yarasalar yollarını
ses dalgaları yardımıyla bulur. Yunuslar balık sürülerini, çıkardıkları sesleri takip
ederek bulur ve avlanır. Bu sayede beslenir.

Ses Şiddetini Artıran Cihazlar

İnsanların düşük şiddetteki sesleri işitemediğini öğrenmiştik. Özellikle işitme sorunu
yaşayan insanlar herkesin duyduğu sesleri de duyamaz. Bu sebeple ses şiddetini
artırıcı cihazlar üretilmiştir. Bunların genel adı işitme cihazıdır.

Ayrıca büyük kalabalıklara sesi ulaştırabilmek için megafon, mikrofon ve hoparlör
gibi ses yükseltici cihazlar kullanılmaktadır.

Bilgi Sandığı

Düzensiz, yüksek şiddette ve insana rahatsızlık veren seslere gürültü denir.
Çok şiddetli sesler, kulaklarımıza zarar verebilir. Hatta bazen işitme kaybına bile
yol açacak sorunlar oluşturabilir. Gürültüye maruz kalabileceğimiz ortamlarda
koruyucu kulaklık kullanmalıyız. Ani ve yüksek şiddetli seslerde kulaklarımızı
kapatıp ağzımızı açmalıyız.

Bir Önceki Konu “ Çevremizdeki Sesler” Görmek İçin Tıklayınız