4. Sınıf Sosyal Bilgiler – Millî Mücadele 1

Millî Mücadele

Osmanlı Devleti I. Dünya Savaşı’ndan yenik olarak çıkmış, toprakları fethedilmiş, ordusu
dağıtılmıştı. Mustafa Kemal İstanbul’a döndüğünde, İtilaf donanmalarını gördü ve tam bir kararlılıkla
“Geldikleri gibi giderler.“ diyerek kurtuluş için hiç vakit kaybetmeden çareler aramaya
başladı. Düşüncelerini hayata geçirmek ve halkı bilinçlendirmek amacıyla ilk olarak Samsun’a
gitti. Böylece Millî Mücadele yolculuğu da başlamış oldu.

Samsun’a Çıkış (19 Mayıs 1919)
• Mustafa Kemal 19 Mayıs 1919’da Samsun ve çevresinde
asayişi sağlamak için 9. Ordu Müfettişi olarak
İstanbul’dan Bandırma Vapuru ile yola çıktı.
• Yaptığı incelemeler sonucu bölgedeki karışıklıktan Türkler
değil, Rumların ve İtilaf devletlerinin sorumlu olduğunu bir
raporla İstanbul’a bildirdi.

Havza Genelgesi (28 Mayıs 1919)
Mustafa Kemal halkı bilinçlendirmek için daha güvenli bir yer olan Havza’ya geçti.
• Havza‘da tüm askerî ve idari birimlere bir telgraf göndererek
mitingler protestolar yapılmasını istedi.
• Havza Genelgesi, Millî Mücadele Döneminde yayımlanan ilk genelgedir.

Amasya Genelgesi (22 Haziran 1919)
Amasya Genelgesi ile;
• İlk defa Kurtuluş Savaşı’nın amacı, gerekçesi ve yöntemi belirtildi.
• Milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır.“ diyerek
ilk kez millî egemenlik vurgusu yapıldı.

Sivas Kongresi (4 Eylül 1919)
• Temsil Heyeti’nin üye sayısı artırılıp, tüm yurdu temsil edecek şekilde yetkileri genişletildi.
• Manda ve himaye kesin olarak reddedildi.
• Her bakımdan en ulusal kongredir.

Erzurum Kongresi (23 Temmuz 1919)
• Erzurum Kongresi, toplanış bakımından bölgesel, alınan kararlar bakımından ulusaldır.
• İlk kez millî sınırlardan bahsedildi.

KURTULUŞ SAVAŞI’NDA CEPHELER

Kurtuluş Savaşı’nda Doğu, Güney ve Batı Cephelerinde bağımsızlık mücadelesi verilmiştir.

Doğu Cephesi 

Doğu Cephesi’nde 15. Kolordu Komutanı Kazım Karabekir önderliğinde Ermenilerle savaşılmıştır.
• Ermeniler Doğu Anadolu’da bağımsız bir Ermeni Devleti kurmak istiyorlardı.
• Yapılan savaşlar sonucunda Ermenilerin yenilgiye uğramasıyla Gümrü Antlaşması
(3 Aralık 1920) imzalandı. Böylece bölgenin güvenliği sağlanmış oldu.

Güney Cephesi 

Güney Cephesi’nde Ermeni ve Fransızlar ile mücadele edildi.
• Urfa, Antep ve Maraş’ı önce İngilizler işgal etmişti ancak daha sonra bu yerleri aralarında
yaptıkları anlaşma gereğince Fransızlara bıraktılar.
• Fransızlar, Ermenileri de bölgede teşkilatlandırarak işgallere başladı.
• Güney Cephesi’nde düzenli bir ordu yoktu. Buradaki zafer tamamen Kuvayımillîye birlikleri
ile halkın cesaretinin bir sonucudur.

Batı Cephesi 

Ordumuz dağıtılmış, silahlarımıza el konulmuş, Yunan kuvvetleri de batıda işgallere başlamıştı.
Düşmanı yurttan tamamen atmak için düzensiz birlikler yeterli değildi. Kuvayımillîye düşmanı
oyalamayı başarmış, ilerlemelerini yavaşlatmıştı. Ancak tam zafer için düzenli ordu şarttı. 8 Ekim
1920’de düzenli ordu kurulmuş ve Batı Cephesi Komutanı olarak İsmet İnönü atanmıştı. Batı
Cephesi’nde gerçekleşen savaşlara bir göz atalım:

Bilgi Sandığı

Kuvayımillîye, işgaller karşısında, halkın harekete geçerek kendi bölgelerini korumak amacıyla
oluşturdukları millî direniş örgütlerine verilen isimdir.

I. İnönü Savaşı (6-10 Ocak 1921)
• Düzenli ordunun Yunanlılara karşı kazandığı ilk zaferdir.
• İsmet Paşa generalliğe terfi etti.
• 12 Mart 1921’de İstiklal Marşı’mız kabul edildi.
• Londra Konferansı düzenlendi.
• Sovyet Rusya ile Moskova Antlaşması imzalandı.

II. İnönü Savaşı (23 Mart-1 Nisan 1921)
• Batı Cephesi’nde Yunanlılara karşı kazanılan ikinci zaferdir.
• İtalya, işgal ettiği yerlerden çekilmeye başladı.
• Fransızlar, anlaşmak için Ankara’ya temsilci göndermeye karar verdi.

Kütahya-Eskişehir Savaşları (10-24 Temmuz 1921)
• Kütahya – Eskişehir Savaşlarında yenilen ordumuz Sakarya’nın doğusuna çekildi.
• Mustafa Kemal başkomutanlık yetkisi ile tüm yetkileri kendinde topladı.
• Tekalif-i Millîye Emirleri ile Sakarya Savaşı için hazırlık yapıldı.

Sakarya Savaşı 23 Ağustos-13 Eylül 1921
• Yunanlılar yenilerek savunmaya geçti.
• Fransa ile Ankara, Kafkas Devletleri ile Kars Antlaşması imzalandı.
• Mustafa Kemal’e gazilik ve mareşallik unvanı verildi.
• İtalyanlar, Anadolu’dan tamamen çekildi.

Büyük Taarruz ve Başkumandan Meydan Savaşı (26 Ağustos-18 Eylül 1923)
• Yunanlılar Anadolu’dan atıldı ve Millî Mücadele’nin askerî safhası bitti.
• Anadolu’nun sonsuza kadar Türk yurdu olarak kalacağı kanıtlandı.
• İtilaf Devletleri’nin isteği üzerine Mudanya Ateşkes Antlaşması imzalandı. Bu antlaşma ile
İstanbul, Boğazlar ve Doğu Trakya savaşılmadan geri alındı.
• Lozan Barış Antlaşması ile 1923 yılında bütün devletler yeni kurulan Türk devletini tanıdı
ve Millî Mücadele’nin savaş aşaması sona erdi.

Bilgi Sandığı

Ulu önder Mustafa Kemal Atatürk, “Siz orada yalnız düşmanı değil, milletin makus
talihini de yendiniz.“ sözünü II. İnönü Savaşı’ndan sonra söylemiştir.
“Hattı müdafaa yoktur, sathı müdafaa vardır. O satıh bütün vatandır. Vatanın her karış
toprağı vatandaşın kanıyla ıslanmadıkça bırakılamaz.“ sözünü Sakarya Savaşı’nda,
“Ordular, ilk hedefiniz Akdeniz’dir. İleri!“ sözünü de Büyük Taarruz Savaşı’nda dile getirmiştir.

Bir Önceki Konu “ Geçmişten Günümüze Oyunlar ” Görmek İçin Tıklayınız